Zooikoorts
Met minder spullen, minder geld en minder vriendschappen voelen mensen zich gelukkiger, blijkt uit onderzoek naar deze eenvoudzoekers.
Regelmatig krijgt Hein Zegers (46) de vraag voorgelegd: maakt geld gelukkig? Veel mensen horen het liefst ‘nee’ als antwoord, merkt de Vlaamse welzijnswetenschapper die al twintig jaar aan universiteiten in verschillende landen psychologisch onderzoek doet naar welbevinden, eenvoudig leven en zingeving. Maar het ligt genuanceerder. „Voor mensen die geen geld hebben, maakt extra geld wel degelijk gelukkig. Maar als Bill Gates de loterij wint, tja, dan is de added benefit niet zo groot.”
Hetzelfde geldt voor spullen, zegt Zegers. Zonder spullen misschien geen geluk, maar te veel spullen maken het leven niet per definitie plezieriger.
Wat maakt mensen dan wél gelukkig? Eenvoudig leven, stelt Zegers. Op elk vlak: spullen, contacten en afspraken. Hij schreef er onlangs een boek over, Zooikoorts, met als ondertitel ‘Van rommel en drukte naar rust en zin met de BASICS-therapie’. Hij deed onderzoek onder 500 mensen die hun leven vereenvoudigden. Zij blijken hun simpeler leven als zinvoller te ervaren. En dus gelukkiger.
Zegers beschrijft de ervaringen van de geïnterviewden en vertelt hoe mensen in een aantal stappen ‘bewust eenvoudig’ kunnen gaan leven. Dat betekent niet alleen met minder spullen, maar ook door minder contact met andere mensen en minder bezigheden. Zegers: „Je moet je dag vullen met dingen en activiteiten die voor jou zinvol zijn. Dingen die je met overtuiging hebt en doet, niet omdat het moet, maar omdat je het écht zo wil. Dat brengt vreugde.”
Volgens hem leeft het onderwerp enorm, wat deels komt door het hectische leven dat we leiden, maar het heeft ook met iets anders te maken. Zegers haalt de evolutionaire psychologie aan:
„Ons brein is bij wijze van spreken ingericht om op de Afrikaanse steppe rond te lopen, achter beesten aan te jagen en vruchten te plukken. Niet om zoveel spullen te hebben.”
Hetzelfde geldt voor het aantal contacten. „Als mensen zijn we gemaakt om in kleinere groepen te functioneren, hooguit honderd. Ons brein raakt in een overdrive door de honderden LinkedIn- en Facebook-connecties die we hebben.”
Stevig in je schoenen staan
Ook al past zo’n druk bestaan niet bij ons, we komen er ook niet makkelijk van af. „Ik vergelijk het weleens met de ziekte boulimia. Daar lijden we bij zooikoorts aan. Niet wat eten betreft, maar wel wat betreft het doen van aankopen en het ‘ja’ zeggen tegen activiteiten.”
Hij wijst erop dat marketing ons voortdurend verleidt om spullen te kopen. „Als consument moet je stevig in je schoenen staan om daar niet aan toe te geven. Er zou eigenlijk ook eens een legertje marketeers voor stilte en rust moeten klaarstaan.”
Voor zijn boek sprak Zegers 500 ‘bewuste-eenvoudzoekers’, mannen en vrouwen uit alle lagen van de bevolking, rijk en arm, uit dertig verschillende landen, van België, Duitsland en Nederland tot bijvoorbeeld Australië, de VS en Canada. Bij de selectie van deelnemers hanteerde Zegers strikte criteria: iemand moest bewust eenvoudiger zijn gaan leven, mensen moesten daadwerkelijk stappen hebben gezet naar een soberder leven, en het moest gaan om eigen keuze: de deelnemers hadden niet gedwongen door geldgebrek of ziekte dingen opgegeven.
Die waren niet makkelijk te vinden, zegt hij. Mensen die eenvoudig zouden wíllen leven vind je overal, maar mensen die het daadwerkelijk doen, niet. Zegers stapte dus zelf ‘het veld’ in en kwam via blogs op internet in contact met eenvoudzoekers. Vervolgens vroeg hij of zij hem in contact konden brengen met andere mogelijke deelnemers. Hij beschouwt de terughoudendheid als een typische eigenschap van eenvoudzoekers. Ze gaan heel bewust om met hun tijd. „Ze denken snel: wil ik mijn tijd wel spenderen aan een obscure onderzoeker uit België die mij vragen komt stellen?”
Wegknippen
Uit de analyse van de gegevens van de 500 deelnemers kwam een patroon naar voren dat Zegers heeft omgezet in een therapie bestaande uit zes stappen: BASICS. Elke letter staat voor een stap. Back: een stap terugzetten, kijken waar je precies mee bezig bent. Attention: aandacht voor de dingen om je heen, maar ook eigen gedachten en gedrag. Select: op basis van de twee voorgaande stappen selecteren welke dingen je ertoe vindt doen. Invest: in die zaken investeren. Cut: wegknippen wat daar niet aan bijdraagt. Sense: het eindstadium, waarin alle geïnterviewden hun huidige, eenvoudige leven als zinvol (making sense) beschreven.
Zonder spullen misschien geen geluk, maar te veel spullen maken het leven niet per definitie plezieriger
Een ‘zinvol leven’ is volgens de oorspronkelijke welzijnspsychologie een van de drie pijlers van geluk. Een ‘prettig leven’ en een ‘geëngageerd leven’ zijn de andere twee. Door naar deze drie pijlers te vragen, kun je geluk meten bij mensen. Zegers’ onderzoek toonde aan dat mensen die bewust ontspullen en eenvoudig leven veel meer ‘zin’ ervaren. Op de vraag ‘in welke mate vindt u alles wat u doet in uw leven de moeite waard?’ antwoordden eenvoudzoekers significant vaker positief dan gemiddeld.
Zegers zegt dat hij probeerde advocaat van de duivel te spelen door de vaste vraag te stellen: welke nadelen zitten aan eenvoudig leven? Soms kan eenvoudig leven juist hard werken zijn, ontdekte hij. Neem bijvoorbeeld mensen die kiezen voor een haardvuur in plaats van de cv. „Haardvuur brandend houden betekent buiten in de kou hout halen, houthakken, ’s nachts opstaan om het vuur aan te wakkeren.”
Hij hoorde regelmatig dat eenvoudzoekers zich sociaal geïsoleerd voelden. Vooral in het begin, als ze dingen kiezen die ze belangrijk en waardevol vinden en andere zaken opgeven. Een voorbeeld: „Mensen om je heen vinden het misschien vreemd dat je ineens niet meer geïnteresseerd bent in de laatste mode, of dat je je auto hebt weggedaan.” Het gevoel gaat wel over zodra eenvoudzoekers gelijkgestemden vinden, ontdekte hij.
Zegers sprak veel mensen die hard werkten en dat ook bleven doen. „Ze weten alleen verdomd goed waarvoor ze werken.” Hij zal ook de laatste zijn om mensen die graag veel kopen, te vertellen dat dat slecht is – met in achtneming van de ecologische voetafdruk, voegt hij er snel aan toe. „Ik wil zeker niet bepleiten dat we allemaal in een hutje aan een meer gaan wonen.” Hij sprak ook mensen die juist naar de stad verhuisden. Sommigen knipten in hun vriendenkring, anderen investeerden er juist in.
Zelf probeert Zegers ook bewuster te leven. De zes cellosuites van Bach vindt hij de mooiste muziek ter wereld. „Ik heb ontdekt dat mediteren niet echt iets voor mij is, maar muziek spelen wel.” Elke dag speelt hij een van die suites op een blokfluit. Soms alleen de prelude, die duurt vijf minuten. De hele suite kan hij in een kwartier spelen. Met de herhalingen erbij duurt het wel twintig tot dertig minuten. „Het is mijn gekke manier van meditatie.”
Heb je zooikoorts? Doe de test
Beantwoord de volgende stellingen met ja of nee om te kijken in weke mate je aan zooikoorts lijdt. Vanaf 2 keer ‘ja’ heb je lichte zooikoorts, vanaf 4 keer ‘ja’ sterke zooikoorts.
- Mijn agenda staat voller dan ik zou willen
- Ik heb spullen waarvoor ik geen plaats meer heb in de kast
- Op de vraag ‘hoe gaat het?’antwoord ik soms druk
- Ik vind soms dingen terug waarvan ik niet meer wist dat ik ze bezat
- Er zijn vrienden die ik door tijdsgebrek al veel te lang niet meer heb ontmoet
- In mijn kledingkast hangen stukken die ik al vijf jaar niet meer heb gedragen
- Ik doe vaak aan multitasking
- Ik heb te veel rommel
- Soms heb ik te weinig tijd om rustig te eten
- Mijn bureau of werkblad ligt vaak vol
- Soms wou ik dat een dag 48 uur telde om alles gedaan te krijgen
De stellingen komen uit het boek ‘Zooikoorts’ van Hein Zegers.
Dit artikel is te lezen op NRC Slim Leven